Tekst & foto’s: Lore Smeets
Voor mijn vertrek kreeg ik vaak te horen: “Bali, dat is het paradijs op aarde!” Zelfs mijn nicht trouwde er. Dan moet het toch wel een pareltje zijn? En eerlijk: de eerste dagen leek dat te kloppen. We deden Instagram-waardige terrasjes met uitzicht op rijstvelden en wandelden over witte stranden. Maar evengoed zaten we later muurvast in een verkeersopstopping, rijkelijk voorzien van uitlaatgassen en continu, ongeduldig getoeter.
Dat contrast zette me aan het denken. Bali is natuurlijk prachtig, maar het is tegelijk ook een plek waar de gevolgen van massatoerisme zichtbaar zijn: stranden vol plastic en dorpen die draaien dankzij de toeristen. Het stereotype van een eiland vol rust en spiritualiteit bleek hooguit een klein stukje van de werkelijkheid.
Nog zo’n cliché waar ik mee vertrok: dat Indonesië ‘arm maar gelukkig’ zou zijn. Het klinkt mooi, maar in werkelijkheid is het een te simplistische uitspraak. Wat ik onderweg zag, was veel genuanceerder. Ja, mensen leven vaak in omstandigheden die wij eenvoudig zouden noemen: huizen van hout en golfplaten, gedeelde toiletvoorzieningen, kinderen die spelen met zelfgemaakt speelgoed of hele gezinnen op één scooter. Maar tegelijk zag ik ook ambitie en trots: jongeren die hard studeren, ouders die alles opzijzetten voor de toekomst van hun kinderen, dorpen die samen sparen voor een betere weg of een gezellig graspleintje.
Veerkracht, gemeenschap en spiritualiteit spelen daarbij een grote rol: dorpen verdelen taken zodat niemand er alleen voor staat, de dagelijkse bloemenoffers, de zogenaamde canang sari … Het stereotype doet die complexiteit tekort. Het gaat niet om gelukkig zijn ondanks armoede, maar om een leven waarin zorgen en vreugde voortdurend hand in hand gaan.
Wat ik uit Indonesië meeneem, is dat stereotypen ons houvast geven voor vertrek. Ze maken een nieuwe bestemming herkenbaar. Tegelijkertijd vertellen ze nooit het hele verhaal. Wil je de lagen en complexiteit van een plek echt ontdekken? Gebruik stereotypen alleen als vertrekpunt, ga in gesprek met de locals, probeer dingen die je niet verwacht, zoals een dorp bezoeken buiten de toeristische routes. Dus wees je bewust van je vooroordelen en laat ze op reis niet je hele beeld bepalen.
Ze lijken soms onschuldig, maar versterken vaak een fout beeld en kunnen kwetsend zijn of onbedoeld neerbuigend overkomen. Als stereotype beelden omslaan in vooroordelen of verwachtingen, kan dat een impact hebben op hoe we de reis beleven, hoe we omgaan met de lokale bevolking of hoe zij Westerse toeristen ervaren.
Ga er bewust mee om én met anderen over in gesprek. Zo creëer je ruimte voor reflectie en toon je dat het oké is om kritisch te kijken naar hoe we denken over andere landen, culturen & bevolkingsgroepen.
ℹ️ Voor je reis: Informeer jezelf met betrouwbare, diverse bronnen. Boeken, podcasts, artikels van lokale auteurs of ngo’s kunnen een genuanceerder beeld geven.
🗺️ Tijdens je reis:
💭 Na je reis: Reflecteer over je ervaringen en deel met anderen wat je hebt geleerd over stereotypen, beeldvorming en ontmoeting.
Dit artikel verscheen in De Karavaan van oktober 2025. Ook 4x per jaar ons magazine ontvangen? Word lid van Karavaan!
