In 2022 reisde ik als reisbegeleidster een groep in Oeganda rond. Daar ontmoette ik Moses, één van de vaste partners van Karavaan en Joker in Oeganda. Een crème van een partner, dat was ik zeker, maar waarom? Wat onderscheidt hem van anderen? Ik stelde luidop de vraag ‘Een goed partnerschap, wat betekent dat eigenlijk?’. Eén interessant gesprek met Moses later doe ik graag enkele suggesties. Zowel over wat lokale partners voor reisbegeleiders betekenen, als wat wij betekenen voor lokale partners.
Tekst: Siel Lammertyn
Foto's: Roselien De Nijs, Hannah Merki, Jolien Vermeersch, Katrien Van Ooteghem
"We might be different in colour, but essentially we’re all the same."
Het delen van waardes
Wat onderscheidt onze manier van reizen begeleiden? Onze waardes: duurzaamheid, actieve beleving en lokale ontmoeting. Maar Joker staat nooit alleen, onze partners moeten dus dezelfde principes onderschrijven.
Bij Moses is dit zeer concreet. Nadat hij als chauffeur-gids van Joker een lening kreeg voor een busje, kreeg hij de kans om ook zijn tweede droom uit te werken: het community project Entwiga. Hierbij wil hij de uitwisseling tussen zijn lokale gemeenschap en toeristen van beide kanten laten komen. Sharing experiences, zoals hij het zelf noemt.
Toeristen kunnen een dag meedraaien bij iemand thuis, wandelingen maken met gidsen die nog maar net van de schoolbanken komen of werkloos zijn, of meelopen met iemand die hetzelfde beroep uitoefent.
Maar Moses gaat verder en begrijpt dat toerisme de hele gemeenschap moet verrijken, ook als de toeristen weg zijn. In het verleden zette hij daarom projecten rond endemische planten en computers op. En tot op heden gebruikt hij zijn busje o.a. als ambulance als dat nodig is.
Vertrouwen en open communicatie
Ik neem je even mee op m’n reis naar Oeganda. Op een lange transportdag krijgt één van onze busjes motorpech. Ik had er geen erg in. Zo’n dingen gebeuren. En Moses zou wel tot een oplossing komen. Aangezien ik zelf niks van auto’s afweet, maar wel alles van goed eten, zoek ik met de groep een terras op.
Als we één van de volgende dagen de reis overlopen, geeft Moses aan dat dat voor hem één van de beste momenten was. In zijn beleving gaf ik hem de ruimte en tijd om tot de beste oplossing te komen ervan uitgaande dat ook hij het beste voorhad met de groep. Druk zetten zou tegendraads werken. Stress, woordenwisselingen en frustraties zorgen voor een verzuurde relatie. En inderdaad, dat vertrouwen in hem was iets waar ik op dat moment niet bij stilstond, dat was er gewoon. En terwijl Moses zijn busje uiteenhaalde en een taxi regelde, konden wij genieten van een luie lunch in de zon. Een win-win wat mij betreft.
Om dit te kunnen moet de communicatie en het vertrouwen in elkaar juist zitten. Als de verwachtingen op elkaar zijn afgesteld, kunnen partner en reisbegeleider samen aan de slag gaan om de groep een heerlijke reis te bezorgen. Of zoals Moses het zo mooi zegt: The tour leader and I have the same goal: to make the group happy. However, we might have other strategies to do so. That’s why communication is important.
Tijdens en na de reis is het dan noodzakelijk om correcte en opbouwende feedback te geven. En dat is iets waar onze Vlaamse maatschappij - en de Oegandese ook, laat Moses weten - het moeilijk mee heeft. We hebben de neiging te focussen op wat beter kan. Maar waar is de erkenning, de talloze voorbeelden waar alles perfect ging? Ook die feedback is belangrijk.
En welke feedback heeft de partner bovendien over jou? Ik weet dat ik dat zelf vaak vergeet te vragen. Een partnerschap is echter enkel een goeie relatie als we van elkaar kunnen leren, in goede en kwade dagen.
Cultureel vertaalkundige
Een partner is ook een groot deel reisgids, zeker wat betreft achtergrondkennis. De grootste uitdaging voor een partner? Waar heeft een groep Belgen extra culturele uitleg en vertaling over nodig? Dat aangeven is de taak van de reisbegeleider. Zo kan de partner op de juiste momenten taal en tekst toevoegen. Én hoeft de reisbegeleider niet alle details over de lokale cultuur te kennen.
Wanneer beledig ik iemand? Hoeveel fooi moet ik geven tijdens deze energiecrisis? Welke zijn de nieuwe hotspots in de stad? Voor ons vaak een hele studie, voor een partner parate kennis. Moses leerde me dat ik in Oeganda alle vragen open mag stellen, ook over politiek en geschiedenis. Maar dat de nieuwe generatie daar niet altijd op kan antwoorden, aangezien het onderwijs tegenwoordig niet focust op die zaken. En ook dat een grote glimlach even goed werkt als de cultureel juiste begroeting. Fantastisch!
Eigenlijk …
Laten we eerlijk zijn. Een partnerschap is zoveel makkelijker als de partner ook gewoon echt een tof mens is. Ik heb Moses altijd ervaren als bescheiden, weldoordacht en wie hem ontmoet, zegt altijd spontaan wat een lieve man hij is. Ook dat is iets wat je zoekt in een partner.
En wat zoekt Moses in ons? "Adapting to and trying to understand a culture, ‘cause we might be different in colour, but essentially we’re all the same."
Ik vroeg Moses waarom hij denkt dat een reis naar Oeganda de moeite waard was. Zijn antwoord was simpel
en recht-door-zee: I don’t think, I know!
Dit artikel verscheen in De Karavaan april 2023.
Meer weten over de Entwiga Community? In 2019 stuurden we videoreporter Roselien de Nijs op pad om het project in beeld te brengen. Het geld dat we daar besteden aan souvenirs en tours, gaat rechtstreeks naar de lokale bevolking en iedereen krijgt een eerlijk deel. Bekijk hieronder de documentaire die zij toen maakte:
